Το Ακρωτήριο Ταίναρο χωρίζει το Λακωνικό Κόλπο στα ανατολικά του από το Μεσσηνιακό που βρίσκεται στα δυτικά. Κατά την παράδοση, πήρε το όνομά του από το μυθικό γιο του Δία, Ταίναρο, ο οποίος έχτισε και την ομώνυμη πόλη. Στην περιοχή αυτή βρίσκεται ένα δίκτυο σπηλαίων, το οποίο θεωρούνταν ότι ήταν η είσοδος στον Κάτω Κόσμο.
Η διαδρομή για την πύλη του Κάτω Κόσμου
Το μονοπάτι από τα Κοκκινόγεια έως την άκρη του Ταινάρου είναι ίσως το πιο ενδιαφέρον περπάτημα της Μέσα Μάνης, γιατί περικλείει όλη την υποβλητική γοητεία του μανιάτικου τοπίου.
Εκεί, κατά τους αρχαίους Έλληνες, βρισκόταν η είσοδος στον Κάτω Κόσμο, στο σημείο που βρισκόταν ένα πασίγνωστο στην αρχαιότητα ψυχοπομπείο. Το μονοπάτι ξεκινάει στο τέλος του δρόμου Αρεόπολης-Ταινάρου, στον δυτικό κολπίσκο του όρμου Πόρτο Στέρνες, δίπλα από τον βυζαντινό ναό των Αγίων Ασωμάτων, που είναι χτισμένος με πέτρες από τον παρακείμενο ναό του Ταινάριου Ποσειδώνα. Ο όρμος Πόρτο Στέρνες ονομάστηκε έτσι από τα λαξεμένα βράχια του οικισμού των αρχαίων Ταιναρίων, τα οποία οι Μανιάτες ψαράδες πέρναγαν για στέρνες. Στην περιοχή του Πόρτο Στέρνες λατρευόταν ο Ποσειδώνας, στο πασίγνωστο τότε ιερό του Ταινάριου Ποσειδώνα, το οποίο υπήρχε την Κλασική Εποχή. Χιλιάδες χρόνια πριν ήταν τόπος λατρείας αφιερωμένος στον θεό Ήλιο. Σύμφωνα με την παράδοση, στο σημείο αυτό σταμάτησαν οι Κρήτες της Κνωσσού κατά την διάρκεια του ταξιδιού τους στην Πύλο, για να θαυμάσουν τα πρόβατα που βοσκούσαν ελεύθερα κατά μήκος της χερσονήσου. Ο Απόλλωνας έδωσε στον Ποσειδώνα το Ταίναρο, και έλαβε σαν αντάλλαγμα τους Δελφούς, όπου έχτισε το μαντείο του και όρισε πρώτους ιερείς τους Κρήτες.
Από τότε κυριάρχησε στην περιοχή η λατρεία του Ποσειδώνα και οι ναυτικοί που ταξίδευαν στη θάλασσα σταματούσαν συχνά στο ακρωτήριο για να προσκυνήσουν το ναό του Ταινάριου Ποσειδώνα, ο οποίος ήταν χτισμένος στο ακρωτήρι και σήμερα σώζονται μερικά ερείπια.
Το νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου
Το ακρωτήριο διατηρεί ακόμη, χάρη στους ναυτικούς, το αρχαίο του όνομα Ματαπάς, που προέρχεται από τη δωρική φράση «Μεταπέα άκρα», η οποία χαρακτηρίζει τον κάβο που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κόλπους, τον Λακωνικό και τον Μεσσηνιακό. Είναι η νοτιότερη στεριανή άκρη της Βαλκανικής χερσονήσου, η άκρη της Πελοποννήσου και κάποτε η άκρη του Επάνω κόσμου.
Περίπου 300 μέτρα μετά, το μονοπάτι περνάει δίπλα από τα ερείπια του αρχαίου οικισμού, το ρωμαϊκό ψηφιδωτό και την παραλία της Αριάς.
Το αρχαίο ψυχοπομπείο του Ταινάρου μπορεί να ήταν σπηλιά, τρύπα ή θαλάσσιο τούνελ. Η περίφημη σπηλιά του Άδη δεν βρίσκεται εδώ, όμως οι Μανιάτες ψαράδες δείχνουν μια μικρή τρύπα στον βράχο, στη δυτική πλευρά της χερσονήσου, ως την είσοδο στον Άδη. Στην παραλία όπου δένουν τις βάρκες τους υπάρχουν τα λαξεμένα λείψανα αιθουσών και ιερών κτιρίων. Ορατό σήμερα είναι μόνο το λαξευτό κανάλι στην ανατολική πλευρά του όρμου Πόρτο Στέρνες, το οποίο, σύμφωνα με περιγραφή του Παυσανία, ακολουθούσαν οι ψυχές στην κάθοδό τους προς τον Άδη. Εκεί βρίσκεται και βραχοσπηλιά με πρόπυλο.
Τη λειτουργία του ψυχοπομπείου και μαντείου στο Ταίναρο έως τη ρωμαϊκή εποχή μαρτυρά το όμορφο στρογγυλό ρωμαϊκό ψηφιδωτό με τις κυματιστές καμπύλες. Οι ντόπιοι ψαράδες μάλιστα το λένε «Άστρο της Αριάς».
