Που οφείλεται ο καρκίνος; Ο καρκίνος είναι μία πολυπαραγοντική νόσος που πολλές μορφές της μπορεί να κληρονομούνται από γενιά σε γενιά, όπως ο καρκίνος του μαστού ή του εντέρου. Περίπου το 10-15% των περιπτώσεων διαγνωσθέντων καρκίνων, οφείλονται στην ύπαρξη κληρονομούμενων μεταλλάξεων σε συγκεκριμένα γονίδια του οργανισμού.
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την εμφάνιση και την πορεία πολλών μορφών καρκίνων.
Τρόπος Ζωής – Περιβάλλον
Στους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία μας συμπεριλαμβάνεται τόσο ο τρόπος ζωής όσο και γενικότερα οι διατροφικές μας επιλογές καθώς και οι συνθήκες διαβίωσης.
Σωματική άσκηση
Όταν αναφερόμαστε στον τρόπο ζωής πρέπει πάντα να θυμόμαστε τη σημασία και αναγκαιότητα της σωματικής άσκησης, δηλαδή του πόσο ενεργοί και δραστήριοι είμαστε καθημερινά, ώστε να καταφέρνουμε να διατηρούμαστε υγιείς.
Παχυσαρκία
Παράλληλα, σύμφωνα με έρευνες, προκύπτει ότι το υπερβάλλον βάρος και η παχυσαρκία σχετίζονται με την ανάπτυξη κάποιων μορφών καρκίνου. Συγκεκριμένα εάν ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ενός ατόμου είναι > 25 kg/ m² τότε ο κίνδυνος εμφάνισης οποιουδήποτε χρόνιου νοσήματος είναι ιδιαίτερα αυξημένος και ειδικά όταν ο δείκτης αυτός είναι >30 kg/ m².
Για να μπορέσουμε να υπολογίσουμε το ΔΜΣ μας, αρκεί να διαιρέσουμε το βάρος μας (kg) με το τετράγωνο του ύψους μας (m). Δηλαδή: βάρος (kg) / (ύψος)² (m²).
Κάπνισμα και κατανάλωση αλκοόλ
Το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ είναι συνήθειες της καθημερινότητας που συντελούν στη δημιουργία καρκινικών κυττάρων, επιβαρύνοντας την υγεία του οργανισμού.
Στρες
Το εργασιακό, οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον καθώς και το στρες μπορούν να δυσκολέψουν το σώμα μας να διαχειριστεί ισορροπημένα και με ηρεμία την ίδια την καθημερινότητα καθώς και ορισμένα απαραίτητα στοιχεία της διατροφής μας με αποτέλεσμα οι άμυνες του οργανισμού να μειώνονται σημαντικά και να αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης διαφόρων παθήσεων (καρκίνοι, καρδιαγγειακά νοσήματα, κλπ).
Η εξασφάλιση της ισορροπίας ενός συνόλου περιβαλλοντικών παραγόντων σε συνδυασμό πάντα με τη θετική ψυχολογία και καλή διάθεση, όχι μόνο προφυλάσσουν τον οργανισμό από την εμφάνιση νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, αλλά συντελούν και στην αποτελεσματικότερη διαχείριση πιθανών δυσχερών συμπτωμάτων των ασθενειών.
Ποιος είναι ο ρόλος της Διατροφής;
Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας του περιβάλλοντος που ευθύνεται για την εμφάνιση καρκινωμάτων είναι και η κακή διατροφή και διατροφικές συνήθειες.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο στρεφόμαστε προς τα επεξεργασμένα τρόφιμα και στο γρήγορο και έτοιμο φαγητό, το γνωστό fast food. Γρήγορο φαγητό δεν θεωρούμε μόνο τα burger, αλλά και: – τα δικά μας πολύ αγαπημένα σουβλάκια – την πίτσα – τα έτοιμα κατεψυγμένα γεύματα – τις κρέπες – τα ντόνατς – τα διάφορα γλυκίσματα (μπισκότα, σοκολάτες) – τα πατατάκια κ.ά. Τροφές δηλαδή πλούσιες σε ζάχαρη, λιπαρά, αλάτι και κακής ποιότητας συστατικά που επιβαρύνουν αρκετά την υγεία μας αν και είναι λαχταριστά και για μικρούς και για μεγάλους. Είναι εθιστικά και γι’ αυτό η κατανάλωσή τους πρέπει να γίνεται με μέτρο.
Πάντα να θυμόμαστε πως επιλέγοντας να τρώμε υγιεινά και ισορροπημένα, προσφέρουμε ασφάλεια στο σώμα μας και δημιουργούμε τις κατάλληλες συνθήκες, οι οποίες δεν ευνοούν την εμφάνιση διαφόρων προβλημάτων υγείας.
· Είναι πολύ σημαντικό να καταναλώνουμε μικρά και συχνά γεύματα ανά 3-4 ώρες. Με αυτόν τον τρόπο διαχειριζόμαστε την ποσότητα της τροφής μας καλύτερα και δεν κατευθυνόμαστε με μανία σε λιγότερο υγιεινές «γρήγορες» επιλογές.
· Οι βιταμίνες, oι φυτικές ίνες και τα διάφορα βιοενεργά συστατικά που μας προσφέρουν απλόχερα τα διάφορα φρούτα και λαχανικά κάθε εποχής θωρακίζουν τον οργανισμό σε ένα πολύ ευρύ πλαίσιο. Καλύπτουμε με αυτόν τον τρόπο τις ανάγκες μας σε αντιοξειδωτικά, φλαβονοειδή, καροτενοειδή, βιταμίνη C, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και πολλές ακόμη ουσίες που έχει αποδειχτεί πόσο απαραίτητες είναι για την ενίσχυση του οργανισμού και την αποτροπή εμφάνισης καρκινωμάτων στο στομάχι, τους πνεύμονές, τον οισοφάγο και τον προστάτη. Τρόφιμα με τέτοιες ιδιότητες είναι το σπανάκι, τα φασόλια, το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το πορτοκάλι, τα καρότα, η ντομάτα και πολλά ακόμη.
· Έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι διατροφή πλούσια σε κορεσμένο λίπος (κυρίως ζωϊκό λίπος), αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου. Γι’ αυτό είναι απαραίτητος ο περιορισμός κατανάλωσης κόκκινου κρέατος (μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, κατσίκι, κιμάς, αλλαντικά, λουκάνικα) σε 1-2 φορές την εβδομάδα αλλά και των γαλακτοκομικών προϊόντων πλήρων λιπαρών. Προτιμάμε γάλα και γιαούρτι με χαμηλότερα λιπαρά (1,5-2%) ή χαμηλών λιπαρών τυριά.
· Καταναλώνοντας καλής ποιότητας λιπαρά, όπως αυτά που περιέχονται στο ελαιόλαδο, τους ξηρούς καρπούς, το αβοκάντο και τα ψάρια μπορούμε να καταπολεμήσουμε τις φλεγμονές και να ενισχύσουμε την υγεία της καρδιάς και του εγκεφάλου.
· Τα ολικής αλέσεως προϊόντα (ψωμί, παξιμάδι, ζυμαρικά, ρύζι, κ.ά) βοηθούν στην καλύτερη και ομαλότερη λειτουργία του εντέρου και έχει αποδειχθεί πώς μειώνουν τις πιθανότητες εμφάνισης διαφόρων μορφών εντερικών καρκίνων.
· Ο περιορισμός κατανάλωσης αλατιού και αλμυρών σνακ έχει αποδειχτεί πως προστατεύει τον οργανισμό από καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και καρκίνο του στομάχου. Η καθημερινή πρόσληψη αλατιού δεν πρέπει να είναι παραπάνω από 2,4 γραμμάρια (3 γραμμάρια = μισό κουταλάκι του γλυκού). Καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι το αλάτι βρίσκεται σε πολλά συσκευασμένα τρόφιμα (σνακ, κονσέρβες κλπ), στο ψωμί, αλλά και σε μεγάλη περιεκτικότητα στα τυριά και αλλαντικά. Γι’ αυτό η έξτρα χρήση επιτραπέζιου αλατιού, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα περιορισμένη.
· Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού στις γυναίκες, καρκίνου του ήπατος και στα δύο φύλα και καρκίνου της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας, του λάρυγγα και του οισοφάγου, κυρίως σε καπνιστές. Αντίθετα, η μετρημένη κατανάλωση κρασιού κατά τα γεύματα (1 ποτηράκι κρασί για τις γυναίκες και 2 ποτηράκια κρασιού για τους άντρες την ημέρα), παρέχει προστασία έναντι της πολύ συχνής στεφανιαίας νόσου.
· Η χρήση ορισμένων μυρωδικών και μπαχαρικών όπως το σκόρδο, το τζίντζερ και ο κουρκουμάς βοηθά στη θωράκιση του οργανισμού χάρις στις πλούσιες αντικαρκινικές τους ιδιότητες.
Η σημασία της Σωματικής Άσκησης
Ο καθιστικός τρόπος ζωής στον οποίο έχουμε όλοι στραφεί περισσότερο λόγω της καθημερινότητας αλλά και των επαγγελματικών υποχρεώσεων επιβαρύνει αισθητά το σώμα μας. Κρίνεται επί τούτου απαραίτητο να μειώσουμε τον χρόνο που περνάμε καθήμενοι. Πώς μπορούμε να το καταφέρουμε;
· μειώνοντας το χρόνο που περνάμε μπροστά στην τηλεόραση, τον υπολογιστή ή το κινητό
· χρησιμοποιώντας τις σκάλες αντί για το ασανσέρ
· επιλέγοντας το ποδήλατο ή το περπάτημα για τις καθημερινές μας μετακινήσεις αντί για το αυτοκίνητο
· εκμεταλλευόμενοι τα διαλείμματα από τη δουλειά, προσθέτοντας σωματική δραστηριότητα (περπάτημα, ποδήλατο, γυμναστήριο στο χώρο εργασίας, γυμναστική στο σπίτι, κλπ)
· παρακολουθώντας τα καθημερινά μας βήματα, μέσω ενός βηματομετρητή ή μίας εφαρμογής στο κινητό μας τηλέφωνο.
Συνειδητοποιούμε ότι είναι απαραίτητο να είμαστε δραστήριοι καθημερινά εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τον οργανισμό μας από διάφορα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου. Οι οδηγίες προτείνουν 150-300 λεπτά εβδομαδιαία, μέτριας έντασης σωματικής δραστηριότητας.
Ενημέρωση και αλλαγή Τρόπου Ζωής… Αξίζει!
Είναι ουσιαστικό να θυμόμαστε πώς η πρόληψη ενός προβλήματος υγείας είναι πάντα πιο εύκολη, από την αντιμετώπισή του και πόσο μάλλον για την περίπτωση των διαφόρων τύπων καρκινωμάτων. Στοχεύοντας στην υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών από μικρή ηλικία, προσφέρουμε στο σώμα μας το υπόβαθρο εκείνο που απαιτείται για να κρατήσει μακριά τους περισσότερους νοσογόνους παράγοντες.
Χιλιάδες έρευνες επιβεβαιώνουν το ρόλο που παίζουν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες στην αποφυγή εμφάνισης διαφόρων ειδών καρκίνων. Συγκεκριμένα διαφαίνεται, η ξεχωριστή αξία της ισορροπημένης διατροφής, του υγιούς σωματικού βάρους, της ενίσχυσης της σωματικής δραστηριότητας και του περιορισμού του στρες ενάντια στην εμφάνιση οποιασδήποτε πάθησης ή επιπλοκής υγείας, Αρκεί να κάνουμε την αρχή… αξίζει!
Επιμέλεια άρθρου: Κωστέα Σοφία Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
Παπαδοπούλειον Πρότυπη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων
Papadopoulion Residential Home for Seniors
www.papadopoulion.gr
