*γράφει ο Παναγιώτης Λιαργκόβας
Στο πλαίσιο της διαδικασίας διαμόρφωσης του νομοθετικώς καθορισμένου κατώτατου μισθού και κατώτατου ημερομισθίου για τους εργαζομένους ιδιωτικού δικαίου, το ΚΕΠΕ, σε συνεργασία με την επιτροπή εμπειρογνωμόνων, πρόκειται να υποβάλει στον υπουργό Εργασίας σχέδιο πορίσματος διαβούλευσης το οποίο θα καταγράφει τις προτάσεις των διαβουλευόμενων κοινωνικών εταίρων, τα σημεία συμφωνίας τους, τεκμηρίωση ως προς την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και της αγοράς εργασίας και τους παράγοντες που επιδρούν στον καθορισμό του προτεινόμενου νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου.
Χωρίς να μπαίνω σε λεπτομέρειες της διαδικασίας που είναι σε εξέλιξη, θεωρώ ότι πρέπει να έχουμε υπόψη μερικά ζητήματα που σχετίζονται με τον κατώτατο μισθό και προκύπτουν από τα εμπειρικά δεδομένα. Πρώτα-πρώτα, η ανάλυση των στοιχείων του ΕΦΚΑ δείχνει ότι μεγάλη μερίδα των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα αμείβεται πλέον με τον κατώτατο μισθό ή με μισθό εξαιρετικά κοντά στον κατώτατο. Ο κατώτατος μισθός είναι ήδη το 65% του μέσου μισθού στον ιδιωτικό τομέα, καταδεικνύοντας πόσο κοντά είναι οι δύο και επιβεβαιώνοντας τη σχέση τους.
Προκύπτει ότι οι μικρές επιχειρήσεις, με έως 10 εργαζομένους, κατά μέσο όρο έχουν χαμηλότερους μισθούς σε σχέση με τις πιο μεγάλες, που προσφέρουν κατά κανόνα καλύτερες αμοιβές, ενώ καταγράφονται και συστηματικές κλαδικές μισθολογικές διαφορές. Ως εκ τούτου, η επίδραση του κατώτατου μισθού δεν είναι ομοιογενής, καθώς, κατά κανόνα, επηρεάζει περισσότερο τις μικρές επιχειρήσεις και συγκεκριμένους κλάδους.
Σε κλαδικό επίπεδο, συγκεκριμένοι πολυπληθείς κλάδοι, όπως αυτοί που σχετίζονται με τον τουρισμό, το εμπόριο και τη μεταποίηση, χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ευαισθησία σε μεταβολές του κατώτατου μισθού. Η σχέση μεταξύ απασχολούμενων μισθωτών του ιδιωτικού τομέα και του ύψους του κατώτατου μισθού προκύπτει αρνητική, ενώ φαίνεται να είναι πιο έντονη για τις μικρές επιχειρήσεις και διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με τη φάση του οικονομικού κύκλου. Σε περιόδους έντονης ύφεσης, η αρνητική επίδραση του κατώτατου μισθού εμφανίζεται εξόχως δυσμενής, ενώ περιορίζεται και εξαφανίζεται όσο μεγαλώνει ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας.
Αν και για το σύνολο του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας η αρνητική σχέση της απασχόλησης με τον κατώτατο μισθό αποδυναμώνεται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα ανάπτυξης του ΑΕΠ, περίπου 0,5%, όσον αφορά στις μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι πιο ευαίσθητες σε μεταβολές του κατώτατου μισθού, η αντίστοιχη αρνητική σχέση καθίσταται αμελητέα σε σαφώς υψηλότερα επίπεδα ανάπτυξης.
Τα δεδομένα δείχνουν επίσης ότι μια αύξηση του κατώτατου μισθού δεν αναμένεται να προκαλέσει άμεση δημοσιονομική επιβάρυνση, καθώς εκτιμάται ότι θα αυξήσει τα έσοδα από φορολογία εισοδήματος, ασφαλιστικές εισφορές και ΦΠΑ σε μεγαλύτερο βαθμό από την επιπλέον επιβάρυνση που θα υπάρξει λόγω αύξησης των επιδομάτων ανεργίας και λοιπών επιδομάτων που καθορίζονται ως ποσοστό του κατώτατου μισθού (Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, επίδομα παιδιού κ.λπ.).
Τέλος, οι πρόσφατες εξελίξεις στον πληθωρισμό, που έχουν οδηγήσει σε συρρίκνωση του κατώτατου μισθού σε όρους αγοραστικής δύναμης, σε συνδυασμό με το ευνοϊκό μακροοικονομικό περιβάλλον στη δεδομένη στιγμή, συνηγορούν και επιτρέπουν την περαιτέρω αύξηση του κατώτατου μισθού.
Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα οδηγήσει σε αύξηση του διαθέσιμου οικογενειακού εισοδήματος και της κατανάλωσης των χαμηλόμισθων, βελτιώνοντας την ευημερία των νοικοκυριών και ωθώντας σε αύξηση του ΑΕΠ μέσω της αύξησης της ζήτησης και, επομένως, ενδέχεται να επιταχύνει την οικονομική μεγέθυνση, καθώς και να συμβάλει στη μείωση της οικονομικής ανισότητας και στη βελτίωση της προστασίας των χαμηλόμισθων. Χρειάζεται, ωστόσο, προσοχή ώστε ο κατώτατος μισθός να μην υπερβεί τον μισθό τον οποίο αντέχει να πληρώνει η οικονομία -ή συγκεκριμένα τμήματά της- για να μην οδηγηθούμε σε απώλεια θέσεων εργασίας ή επιβράδυνση της δημιουργίας νέων.
*Πρόεδρος του ΚΕΠΕ και του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας, καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
