Στην εποχή του streaming και των IPTV, η πειρατεία άλλαξε μορφή – αλλά όχι ουσία. Και όσο η τεχνολογία γινόταν πιο σύνθετη τόσο οι πειρατές εξελίσσονταν πιο οργανωμένα. Κάπως έτσι φτάσαμε στο σήμερα, με τις Αρχές να αποκαλύπτουν στην Πάτρα ένα από τα πιο οργανωμένα και επικερδή κυκλώματα διακίνησης παράνομου τηλεοπτικού περιεχομένου που έχουν εντοπιστεί ποτέ στη χώρα.
Το συγκεκριμένο δίκτυο, που επεκτεινόταν εντός κι εκτός συνόρων, είχε αποκομίσει παράνομο κέρδος περίπου 25 εκατ. ευρώ, προκαλώντας ταυτόχρονα ζημία σχεδόν 100 εκατ. ευρώ σε μεγάλες συνδρομητικές πλατφόρμες.
Οπως αποκαλύπτει το «ΘΕΜΑ», με εντολή των εισαγγελικών και οικονομικών αρχών παγώνουν οι λογαριασμοί και τα περιουσιακά στοιχεία των βασικών εμπλεκομένων, ενώ η έρευνα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Σύμφωνα με στελέχη που συμμετείχαν στις έρευνες, πρόκειται ίσως για μεγάλο κύκλωμα της εγχώριας πειρατείας, καθώς η εντατικοποίηση των ελέγχων, η νομική αυστηροποίηση αλλά και η στροφή του κοινού σε προσιτές συνδρομητικές λύσεις οδηγούν σταδιακά στην κάμψη του φαινομένου.
Η εξάρθρωση του κυκλώματος φέρνει ξανά στο προσκήνιο τη διαχρονική και εξελισσόμενη ιστορία της πειρατείας στη χώρα μας – μια ιστορία που, από τα «χειροποίητα» πειρατικά των παλιών δεκαετιών, περνά στην ψηφιακή εποχή με φόντο εκατομμύρια ευρώ, κρυπτονομίσματα και διεθνή δίκτυα διανομής.
Το κύκλωμα της Πάτρας
Πρόκειται για ένα κύκλωμα που, σύμφωνα με τα στοιχεία της ανάκρισης, φέρεται να αποκόμισε συνολικό παράνομο όφελος ύψους 24.898.000 ευρώ, προκαλώντας εκτιμώμενη ζημία ύψους 99.594.000 ευρώ στους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς και στους νόμιμους παρόχους περιεχομένου.
Η υπόθεση έχει ήδη φτάσει στη Δικαιοσύνη, με την παραπομπή των εμπλεκομένων στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών, ενώ το μέγεθος και η οργάνωση της εγκληματικής δραστηριότητας προκαλούν αίσθηση. Τα ευρήματα της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες είναι αποκαλυπτικά για τη μεθοδικότητα και την πολυπλοκότητα με την οποία λειτουργούσε το κύκλωμα.
Σύμφωνα με τη δικογραφία και την εντολή δέσμευσης του Ανακριτή του 14ου Τμήματος Πλημμελειοδικών Αθηνών, Ανδρέα Αθανασίου, τα μέλη της οργάνωσης ενήργησαν συντονισμένα, με δομή, ιεραρχία και διακριτούς ρόλους. Το «Πρώτο Θέμα» αποκαλύπτει ότι η δράση τους είχε οργανωμένα χαρακτηριστικά, με τουλάχιστον 7.000 πελάτες-συνδρομητές, οι οποίοι πλήρωναν μηνιαίες εισφορές σαφώς χαμηλότερες από τις επίσημες τιμές των νόμιμων συνδρομητικών παρόχων. Το κύκλωμα είχε αναπτύξει δίκτυο μεταπωλητών και εκτεταμένη οικονομική δραστηριότητα, μέσω της οποίας «ξέπλεναν» τα χρήματα που αποκόμιζαν από την παράνομη λειτουργία τους.
Ο φερόμενος ως αρχηγός της οργάνωσης Δ.Ρ. και ο υπαρχηγός Π.Τ. είχαν υπό την εποπτεία τους τους υπόλοιπους κατηγορούμενους, οι οποίοι είτε λειτουργούσαν ως μεταπωλητές και εγκαταστάτες των παράνομων συσκευών, είτε είχαν ρόλο εισπρακτόρων. Η εγκληματική δομή θύμιζε εταιρικό σχήμα, με ιεραρχική κατανομή καθηκόντων, ξεκάθαρους ρόλους και συντονισμό που υποδήλωνε μακροχρόνια προετοιμασία.
Η ζήτηση αυξανόταν κατακόρυφα σε περιόδους με μεγάλα αθλητικά γεγονότα, όπως τα ντέρμπι του ελληνικού πρωταθλήματος ή οι διεθνείς διοργανώσεις. Τα τηλέφωνα των μεσαζόντων δεν σταματούσαν να χτυπούν, ενώ οι παραγγελίες για «μαύρα κουτιά» πολλαπλασιάζονταν. Ολόκληρες πολυκατοικίες συμμετείχαν σε ένα άτυπο δίκτυο παρακολούθησης premium περιεχομένου «τζάμπα». Σαββατόβραδα με τζάμπα θέαση και πίτσα έγιναν σχεδόν… έθιμο σε κάποιες γειτονιές.
Από την ανάλυση των τραπεζικών στοιχείων προέκυψε ότι σημαντικό μέρος των παράνομων εσόδων επενδύθηκε σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα, κατατέθηκε σε στοιχηματικές εταιρείες ή και τοποθετήθηκε σε θυρίδες θησαυροφυλακίων, τις οποίες πλέον απαγορεύεται να ανοίξουν οι εμπλεκόμενοι. Πέραν της κλασικής τραπεζικής οδού, οι ελεγκτές διαπίστωσαν απόπειρες απόκρυψης των παράνομων κερδών με τη χρήση μετρητών, συναλλαγές τρίτων προσώπων και εικονικές αγορές. Εντοπίστηκαν επίσης εμβάσματα από και προς το εξωτερικό.
Η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες εντόπισε σοβαρές ενδείξεις ξεπλύματος χρημάτων μέσω ανάμειξης των παράνομων εσόδων με νόμιμα περιουσιακά στοιχεία. Για τον λόγο αυτό διατάχθηκε η δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών και ακινήτων, καθώς και η απαγόρευση μεταβίβασης περιουσίας. Οι δεσμεύσεις περιλαμβάνουν τόσο μεμονωμένους λογαριασμούς όσο και κοινούς, με συνδικαιούχους ή πληρεξούσιους, καθώς και θυρίδες θησαυροφυλακίου. Ο στόχος είναι να αποτραπεί η απομάκρυνση ή μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αποδεικτικά στοιχεία.
Συγκεκριμένα, έχουν δεσμευτεί λογαριασμοί των Π.Μ., Δ.Π., Γ.Α., Π.Π., Φ.Π. και Α.Τ., στους οποίους διακινήθηκαν τα παράνομα έσοδα. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η οργάνωση φαίνεται πως δραστηριοποιούνταν για αρκετά έτη, με διαρκείς μεταφορές κεφαλαίων, από λογαριασμό σε λογαριασμό, σε μια προσπάθεια απόκρυψης της πραγματικής προέλευσης των χρημάτων. Οι κατηγορούμενοι, σύμφωνα με τα όσα προκύπτουν από την ογκώδη δικογραφία, ανακάτεψαν τα χρήματα αυτά με καθαρά κεφάλαια από άλλες δραστηριότητες προκειμένου να τα εντάξουν εκ νέου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Οι κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν ήδη ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών, ενώ οι Αρχές εκτιμούν ότι ο αριθμός των εμπλεκομένων ξεπερνά τα 18 άτομα. Η υπόθεση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και αναμένεται να αποκαλυφθούν επιπλέον πτυχές, καθώς συνεχίζεται η κύρια ανάκριση.
Η συμμαχία και τα πρόστιμα
Την ίδια ώρα, η ενιαία στρατηγική των παρόχων συνδρομητικού περιεχομένου φαίνεται πως φέρνει αποτελέσματα. Η σύμπραξη Cosmote TV και Nova για την κοινή μετάδοση των αθλητικών καναλιών οδήγησε όχι μόνο σε αύξηση των νόμιμων συνδρομών, αλλά και σε αισθητή μείωση των πειρατικών συνδέσεων.
Το κοινό πακέτο με πλούσιο αθλητικό περιεχόμενο αποτέλεσε ένα ισχυρό αντίβαρο απέναντι στην πειρατεία, αφού για πρώτη φορά οι καταναλωτές μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε όλα τα μεγάλα παιχνίδια με μία μόνο συνδρομή. Με αυτόν τον τρόπο, οι δύο πάροχοι κατάφεραν να ανακτήσουν χαμένο έδαφος και να περιορίσουν τη ζήτηση για παράνομες λύσεις.
Η τάση αυτή ενισχύεται περαιτέρω από τη θεσμοθέτηση αυστηρών ποινών για όσους αποκτούν πρόσβαση σε συνδρομητικό περιεχόμενο χωρίς να πληρώνουν, καθώς και από τις συνεχείς συλλήψεις που καταγράφονται από τις διωκτικές αρχές. Οι επιχειρήσεις-σκούπα σε διάφορες περιοχές της χώρας οδηγούν καθημερινά σε κατασχέσεις εξοπλισμού και σε συλλήψεις τόσο διακινητών όσο και τελικών χρηστών.
Η νέα νομοθετική ρύθμιση προβλέπει τσουχτερά πρόστιμα τόσο για τους διακινητές παράνομου εξοπλισμού και λογισμικού όσο και για τους τελικούς χρήστες. Συγκεκριμένα, το πρόστιμο για οικιακή χρήση ξεκινά από τα 750 ευρώ, αυξάνεται σε 1.500 ευρώ στις περιπτώσεις δημόσιας προβολής (σε καφετέριες, ξενοδοχεία κ.ά.), ενώ σε περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται οικονομικό ή εμπορικό όφελος, μπορεί να φτάσει έως και τα 5.000 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση υποτροπής, τα πρόστιμα διπλασιάζονται, εντείνοντας το αποτρεπτικό πλαίσιο έναντι της πειρατείας.
Σύμφωνα με πηγές από την αγορά, η ενίσχυση των μέτρων αυτών ήδη αρχίζει να αποδίδει καρπούς. Ολο και περισσότεροι χρήστες αποσύρονται από πειρατικές συνδέσεις, φοβούμενοι τις νομικές συνέπειες.
Η ιστορία της πειρατείας στην Ελλάδα
Οι πρώτες μορφές πειρατείας εμφανίστηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1980. Ηταν η εποχή της αναλογικής τηλεόρασης, όταν τα κρατικά κανάλια διέκοπταν το πρόγραμμά τους μετά τα μεσάνυχτα και οι οθόνες βυθίζονταν σε σιωπή. Μέχρι που, σε κάποια γειτονιά, άρχιζε ξαφνικά να προβάλλεται μια ταινία, ένα βιντεοκλίπ ή συχνά ακόμα και απαγορευμένο περιεχόμενο. Ηταν οι λεγόμενοι «τηλεπειρατές».
Χρησιμοποιώντας εξοπλισμό που κόστιζε τότε μικρές περιουσίες (ενισχυτές, συσκευές VHS και παρεμβολικές κεραίες) κάποιοι ερασιτέχνες κατάφερναν να καταλάβουν συχνότητες και να εκπέμψουν δικό τους πρόγραμμα. Το φαινόμενο γνώρισε έξαρση στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Οι παρεμβολές συχνά εντοπίζονταν άμεσα από τις Αρχές, και για τους τηλεπειρατές η διάρκεια παραμονής στον «αέρα» χωρίς να εντοπιστούν ήταν ζήτημα… επιβίωσης. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξαν εκείνοι που κατάφεραν να επιβιώσουν, να αποκτήσουν δικό τους τηλεοπτικό ακροατήριο και τελικά να μετεξελιχθούν σε τοπικά κανάλια.
Το 1989, με την έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης, το τοπίο άλλαξε, αλλά η πειρατεία δεν σταμάτησε. Αντίθετα, πολλοί από τους παράνομους σταθμούς συνέχισαν να εκπέμπουν – ορισμένοι μάλιστα χωρίς καμία άδεια. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, υπολογιζόταν ότι σχεδόν 180 τηλεοπτικοί σταθμοί λειτουργούσαν αυθαίρετα, προβάλλοντας ταινίες και σειρές χωρίς την άδεια των δημιουργών.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με διεθνείς εκθέσεις της εποχής, είχε μετατραπεί σε μία από τις χώρες με τη μεγαλύτερη παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων στον πλανήτη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες άσκησαν πιέσεις για την εξάλειψη του φαινομένου, ενώ υπήρξαν προσπάθειες νομιμοποίησης μόνο 20 ιδιωτικών καναλιών – σχέδιο που τελικά έμεινε στα χαρτιά.
Ψηφιακή τεχνολογία
Στο τέλος της δεκαετίας του ’90, η πειρατεία άλλαξε μορφή. Δεν ήταν πια τα αναλογικά σήματα που παραβιάζονταν, αλλά τα ψηφιακά. Το 1999 έκανε πρεμιέρα η πρώτη συνδρομητική δορυφορική πλατφόρμα, η Nova, φέρνοντας την ψηφιακή τηλεόραση στην Ελλάδα. Η είσοδος της ψηφιακής τεχνολογίας σήμανε την αρχή μιας νέας εποχής για την πειρατεία. Μαζί της, έκανε την εμφάνισή της και ένα νέο είδος πειρατείας: τα «μαύρα κουτιά». Πρόκειται για αποκωδικοποιητές και λογισμικό που επέτρεπαν σε χιλιάδες χρήστες να παρακολουθούν premium συνδρομητικά κανάλια χωρίς καμία χρέωση.
Τη δεκαετία του 2000 και ιδίως μετά το 2010, τα «μαύρα κουτιά» αντικαταστάθηκαν από IPTV πλατφόρμες και διαδικτυακά πακέτα πειρατικής θέασης. Με ένα τηλεχειριστήριο, μια εφαρμογή ή ένα TV box, οι χρήστες μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε δεκάδες κανάλια, σε τιμές εξευτελιστικές. Η απώλεια εσόδων για τους νόμιμους παρόχους ήταν τεράστια. Σύμφωνα με στοιχεία της αγοράς, περισσότερα από 900.000 νοικοκυριά στην Ελλάδα έχουν κατά καιρούς παρακολουθήσει πειρατικά συνδρομητικό περιεχόμενο, στερώντας από την αγορά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Η πειρατεία, όμως, δεν ήταν πια μια «κατ’ οίκον παρανομία». Εξελίχθηκε σε οργανωμένη επιχείρηση με μεταπωλητές, τεχνικούς και γραμμές υποστήριξης. Το κράτος και οι πάροχοι, βλέποντας τις διαστάσεις του φαινομένου, προχώρησαν σε αλλαγές στη νομοθεσία, συλλήψεις και πρόστιμα για να ξηλώσουν τα πειρατικά κυκλώματα.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: 123RF ΠΗΓΗ: https://www.protothema.gr/
