Περισσότερο από μιάμιση ώρα κράτησε η συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στο Μέγαρο Μαξίμου. Στη συνέχεια οι δύο ηγέτες έκαναν κοινές δηλώσεις στο πλαίσιο της συνεδρίασης του 5ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας.
Ο Τούρκος πρόεδρος πέρασε το κατώφλι του Μεγάρου Μαξίμου στις 12:15. Εκεί τον υποδέχθηκε ο πρωθυπουργός, ενώ λίγο νωρίτερα ο Ταγίπ Ερντογάν είχε συναντηθεί στο Προεδρικό Μέγαρο με την ΠτΔ Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
«Οι δύο χώρες οφείλουν να ζουν ειρηνικά -Ιστορικό χρέος να φέρουμε τα δυο κράτη δίπλα-δίπλα όπως και τα σύνορά μας»
«Σήμερα πράγματι είναι μια μέρα ξεχωριστή, καθώς ύστερα από επτά χρόνια συνέρχεται το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδος και Τουρκίας», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στις κοινές δηλώσεις με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αμέσως μετά τη συνάντησή τους στο Μέγαρο Μαξίμου. «Ένα γεγονός το οποίο νομίζω από μόνο του σηματοδοτεί την πρόθεση των δύο χωρών μας να αναζητήσουν νέους δημιουργικούς δρόμους στις μεταξύ τους σχέσεις».
Επισήμανε ότι στο διάστημα στο οποίο μεσολάβησε αντιμετωπίσαμε πρωτόγνωρες προκλήσεις που δεν γνωρίζουν σύνορα, με ειδική αναφορά στην τριετή πανδημία, και σε έναν πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης που προκάλεσε ενεργειακή, πληθωριστική και επισιτιστική κρίση, αλλά και μεγάλες φυσικές καταστροφές. Επίσης, και στις περιφερειακές συγκρούσεις, που εγείρουν σοβαρή ανησυχία.
«Αλλά και οι διμερείς μας σχέσεις γνώρισαν διακυμάνσεις, που κάποιες στιγμές τις απείλησαν επικίνδυνα και μαζί τους την ασφάλεια και την ειρήνη στην Ανατολική Μεσόγειο», είπε ο πρωθυπουργός και υπογράμμισε ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι τους τελευταίους μήνες οι δύο χώρες βαδίζουν σε ένα πιο ήρεμο μονοπάτι.
«Ελλάδα και Τουρκία, Τουρκία και Ελλάδα, οφείλουν να ζουν ειρηνικά. Να διατυπώνουν τις διαφορές τους που είναι γνωστές, να τις συζητούν με ειλικρίνεια και να αναζητούν συνέχεια λύσεις. Κι αν αυτές δεν γεφυρώνονται, πάντως να μην παράγουν αυτόματα εντάσεις και κρίσεις», τόνισε.
Ανέφερε ότι στο Βίλνιους σε αυτή την κατεύθυνση αποφάσισαν να πιάσουν και πάλι το νήμα των επαφών τους σε τρία επίπεδα: στον πολιτικό διάλογο, στη θετική ατζέντα και στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Έκανε μια αναδρομή στις δύο προηγούμενες συναντήσεις και σημείωσε ότι γίνεται και τώρα μια αποτίμηση των κοινών προσπαθειών και της προόδου, που οδήγησε σε μια σειρά σημαντικών συμφωνιών σε πολλά επίπεδα, στην ηλεκτρική ενέργεια, στο εμπόριο, στην εκπαίδευση, τον αθλητισμό, την τεχνολογία, τον τουρισμό, τη σύσφιγξη των οικονομικών σχέσεων, την προώθηση της συναντίληψης και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στον αγροτικό τομέα, στην έρευνα, την καινοτομία. «Στο μεταναστευτικό διαπιστώσαμε τη σημαντική μείωση των ροών το τελευταίο διάστημα ως αποτέλεσμα της συστηματικής φύλαξης των χερσαίων και των θαλασσίων συνόρων μας. Θα πρόσθετα, ωστόσο, και λόγω της πολύ καλύτερης συνεργασίας της Αστυνομίας, του Λιμενικού και της Ακτοφυλακής και των δύο χωρών», πρόσθεσε, επισημαίνοντας ότι αυτή η συνεργασία μπορεί και πρέπει να βελτιωθεί και περισσότερο.
«Αναφορικά με τη σταθερή υποστήριξη της Ελλάδος στην ευρωπαϊκή ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, η χώρα μας στηρίζει τη διευκόλυνση χορήγησης θεωρήσεων στο πλαίσιο πάντα του ευρωπαϊκού κεκτημένου, ώστε να μπορεί η νέα γενιά της Τουρκίας, οι επιστήμονες, οι επιχειρηματίες, οι φοιτητές να αναπτύξουν στενότερες σχέσεις με την Ευρώπη. Επιπλέον, η Ελλάδα ζήτησε και εξασφάλισε την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ώστε να ενεργοποιηθεί η δυνατότητα Τούρκων πολιτών και των οικογενειών τους να επισκέπτονται όλο το χρόνο για επτά μέρες δέκα νησιά μας που είτε διαθέτουν προσφυγικές δομές, είτε έχουν άμεσες πορθμειακές συνδέσεις με την Τουρκία», είπε ο πρωθυπουργός. Μίλησε για μια πρωτοβουλία με ένα ισχυρό μήνυμα που δηλώνει και μια μεγάλη αλήθεια, «ότι τα ελληνικά νησιά αποτελούν γέφυρα επικοινωνίας και φιλίας μεταξύ των δύο χωρών», υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός.
Οι δυο χώρες οφείλουν να ζουν ειρηνικά
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επεσήμανε στη συνέχεια ότι με τον πρόεδρο Ερντογάν εξέτασαν και όλες τις εξελίξεις στην περιοχή αλλά και στον κόσμο. «Εξελίξεις που μας προβληματίζουν, στη Μέση Ανατολή, στην Ουκρανία, στον Καύκασο. Πάντα οφείλουμε να συγκλίνουμε στην ανάγκη τήρησης της διεθνούς νομιμότητας. Στην καταδίκη δηλαδή κάθε μορφής επιθετικότητας, εξτρεμισμού και τρομοκρατίας ανεξάρτητα με τη μορφή με την οποία αυτή εκδηλώνεται. Στον απόλυτο σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών και στην προστασία των αξιών του ανθρωπισμού με ειδική έμφαση στην προστασία των αμάχων.
Όπως επίσης διαφωνούμε και στο Κυπριακό. Για μας το λέω καθαρά δεν υπάρχει άλλη λύση πέραν των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Θα πρέπει να επανεκκινήσει ο διάλογος από κει που διακόπηκε το 2017. Μόνο μέσα απ’ αυτόν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός.
Ακολούθως έκανε αναφορά στο ότι τον Οκτώβριο του 1930 υπογράφηκε στην Άγκυρα το Σύμφωνο Φιλίας Ουδετερότητας Διαλλαγής και Διαιτησίας μεταξύ των δύο χωρών. «Τότε ο Ισμέτ Ινονού είχε δηλώσει πως καμία διαφορά δεν μπορεί πια να χωρίσει τα δύο έθνη μέσα από την προσέγγιση να διαδραματίσουν έναν σπουδαίο ρόλο. Ενώ από την πλευρά του ο Ελ. Βενιζέλος ο πρωθυπουργός της Ελλάδος είχε αναφέρει ‘ερχόμεθα να τείνομεν ειλικρινώς το χέρι και να δηλώσομεν ότι ο μακραίων ανταγωνισμός ετερματίσθη οριστικώς’. Δυστυχώς γεγονότα και ιστορικά πάθη εμπόδισαν τη θέληση των δύο ηγετών από το να γίνει αυτό πραγματικότητα», τόνισε ο πρωθυπουργός επισημαίνοντας πως η παρακαταθήκη τους παραμένει ενεργή και περισσότερο επίκαιρη από ποτέ λόγω των κοινών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε.
Ανέφερε ότι 100 χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης σήμερα συνάπτεται Διακήρυξη Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας, μια διακήρυξη που είχε οραματιστεί ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης όταν παρέλαβε το 1997 το μεγάλο Βραβείο Ειρήνης και Φιλίας «Αμπντί Ιπεκσί» ως μέσο καλόπιστου διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου.
Τόνισε ότι η διακήρυξη που υπεγράφη πριν από λίγο «σεβόμενοι απόλυτα τα δικαιώματα που απορρέουν από την κυριαρχία κάθε χώρας επιβεβαιώνει τη σχέση φιλίας μεταξύ μας, καθορίζει τις αρχές και τα ορόσημα του διαλόγου μας και αναδεικνύει τις δυνατότητες συνεργασία μας, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο».
Στο σημείο αυτό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι με βάση αυτές τις παραδοχές θα προχωρήσουν και στα επόμενα βήματα με συναντήσεις των δύο αντιπροσωπειών προκειμένου να διευρυνθεί η θετική ατζέντα. «Θα εντείνουμε την οικονομική μας συνεργασία, θα επεκτείνουμε τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και η επόμενη φάση του πολιτικού διαλόγου όταν οι συνθήκες ωριμάσουν μπορεί να είναι η προσέγγιση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, που σύμφωνα με την Ελλάδα συνιστά τη μόνη διαφορά που θα μπορούσε να αρθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας. Με πυξίδα πάντοτε το διεθνές δίκαιο και ειδικά το Δίκαιο της Θάλασσας που αποτελεί τον πιο ασφαλή πλοηγό στη διευθέτηση των διεθνών διαφορών».
Ανέφερε επίσης ότι υπήρξε συμφωνία να συνεχιστούν και οι μεταξύ τους επαφές. «Προτίθεμαι κ. Πρόεδρε να επισκεφθώ μέσα στην άνοιξη και την ‘Αγκυρα, πριν σας συναντήσω τον επόμενο Ιούλιο στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον. Και κλείνω με τη σκέψη ότι η Γεωγραφία και η Ιστορία μας έταξαν να ζούμε στην ίδια γειτονιά. Οι συγκυρίες έφεραν συχνά τον έναν απέναντι στον άλλο, και γνωρίζω ότι υπάρχουν φωνές, -είμαι σίγουρος και στην Ελλάδα και στην Τουρκία – που δε συμφωνούν με αυτή την προσέγγιση. Όμως αισθάνομαι χρέος, ιστορικό χρέος να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία να φέρουμε τα δύο κράτη δίπλα-δίπλα, όπως άλλωστε είναι και τα σύνορά μας. Μέχρι τώρα πετύχαμε οι σχέσεις μας να επανέλθουν σε ήρεμα νερά. Σήμερα στο όνομα των επόμενων γενιών οφείλουμε και οι δύο να χτίσουμε ένα αύριο όπου σε αυτά τα ήρεμα νερά θα φυσήξει κι ένας ούριος άνεμος, ένα αύριο ειρήνης, προόδου και συνεργασίας. Δείχνοντας ευθύνη και ρεαλισμό θέλω σήμερα να κοιτάξω στο μέλλον. Και πάλι καλώς ορίσατε στην Αθήνα», είπε κλείνοντας τις δηλώσεις του ο πρωθυπουργός.
Τα βασικά σημεία της ομιλίας Μητσοτάκη
Σας καλωσορίζω στην Αθήνα. Πρόθεση των δύο χωρών είναι να αναζητήσουν νέους ρόλους στις μεταξύ τους σχέσεις. Αντιμετωπίσαμε πρωτόγνωρες προκλήσεις που δεν γνωρίζουν σύνορα. Πανδημία, πόλεμο που προκάλεσε κρίσεις, αλλά και καταστροφές. Ταυτόχρονα υπάρχουν και περιφερειακές συγκρούσεις. Οι διμερείς μας σχέσεις γνώρισαν διακυμάνσεις που κάποιες στιγμές τις απείλησαν επικίνδυνα την ασφάλεια και την ειρήνη στην ανατολική Μεσόγειο.
Σε πιο ήρεμο μονοπάτι. Τουρκία και Ελλάδα οφείλουν να ζουν ειρηνικά. Και αν οι διαφορές δεν γεφυρώνονται, να μην παράγουν εντάσεις.
Ο οδικός χάρτης περιλαμβάνει: Πολιτικό διάλογο, θετική ατζέντα και μέτρα εμπιστοσύνης.
Βρισκόμαστε για 3η φορά μέσα σε 6 μήνες.
Στο μεταναστευτικό, διαπιστώσαμε τη μείωση των ροών το τελευταίο διάστημα και είναι αποτέλεσμα και της συνεργασίας των δύο χωρών. Η Ελλάδα ζήτησε και εξασφάλισε την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι Τούρκοι και οι οικογένειές τους να επισκέπτονται για 10 μέρες τον χρόνο τα νησιά μας. Τα ελληνικά νησιά αποτελούν γέφυρα επικοινωνίας των δύο λαών. Γέφυρα επικοινωνίας είναι και οι μειονότητες των δύο λαών.
Συζητήσαμε τις εξελίξεις στην Ουκρανία, στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο.
Απόλυτος σεβασμός στην εδαφική κυριότητα των κρατών, έμφαση στην προστασία των αμάχων.
Διαφωνούμε στο Κυπριακό, για εμάς δεν υπάρχει άλλη λύση από τον ΟΗΕ, να συνεχιστεί ο διάλογος από το 2017.
Σήμερα, 100 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης, συνάπτεται διακήρυξη καλών σχέσεων και φιλίας.
Την υπογράψαμε πριν από λίγο, επιβεβαιώνει μια σχέση φιλίας των δύο χωρών. Με βάση αυτές τις παραδοχές θα προχωρήσουμε και στα επόμενα βήμα: Να επεκτείνουμε τα μέτρα εμπιστοσύνης.
Να προχωρήσουμε στην οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Να επισκεφθώ την Άγκυρα μέσα στην άνοιξη.
Η γεωγραφία και η ιστορία μάς έφεραν να ζούμε στην ίδια γειτονιά και βρεθήκαμε ο ένας απέναντι στον άλλον.
Αισθάνομαι ιστορικός χρέος να φέρουμε τα δύο κράτη δίπλα-δίπλα, όπως είναι τα σύνορά μας.
Μετά τα ήρεμα νερά να χτίσουμε ένα αύριο ειρήνης, προόδου και συνεργασίας και να φυσήξει ούριος άνεμος.
Η τοποθέτηση Ερντογάν
Επισκέφθηκα τελευταία φορά την ελλαδα το 2017. Ηταν η πρώτη φορά μετά από 65 χρόνια επίσκεψη Τούρκου στην Ελλάδα. Αισθάνομαι ικανοποίηση που βρίσκομαι για δεύτερη φορά στη χώρα. Ευχαριστώ για την ευγενική υποδοχή που μου επιφυλάξατε.
Θα πραγματοποιούμε μια φορα το χρόνο αυτή τη συνάντηση. Με την ΠτΔ και τον πρωθυπουργό είχαμε οφέλειμες συζητήσεις. Με τον πρωθυπουργό συζητήσαμε για τα βήματα που μπορούν να γίνει.
Στη συνάντηση με τον κ. Πρωθπουργό συμφωνήσαμε να ανεβάσουμε τα 10 δισ το διμερές εμπόριο που τώρα είναι στα 5. Τονίσαμε τη συμφωνία έργου-μεταφορών επιθυμούμε να αυξήσουμε τις σχέσεις σε τουριστικό πολιτιστικό τομέα. ]
Ανταλλάξαμε απόψεις για το Αιγαίο, την ανατολική Μεσόγειο και ζητήσαμε από τους υπουργούς να το συζητήσουν. Ειλικρινή ευχή μας είναι να επιλύσουμε τα υφιστάμενα προβλήματα στο πλαίσιο του διαλόγου. Συζητήσαμε πως μπορούμε να καταπολεμήσουμε την τρομοκρατία, χαιρετήσαμε το κλείσιμο του καταυλισμού του Λαυρίου. Υπογράμμισα ότι χρειάζεται προσοχή για να μην δημιουργηθούν νέα τέτοια στρατόπεδα.
Η τουρκική μειονότητα είναι δομικά στοιχεία του ανθρώπινου πλούτου. Η αύξηση της γαλήνης των μειονοτήτων θα επηρεάσει θετικά τις σχέσεις. Η επίτευξη μόνιμης βιώσιμης λύσης στο κυπριακό θα είναι προς όφελος όλου του νησιού.
Μιλήσαμε για το δράμα στη Γάζα. Από την αρχή έχουμε πει ότι δεν εγκρίνουμε σε καμία περιπτωση να στοχοποιούνται άμαχοι. Το γεγονός ότι όλα αυτά τα συμβάντα εξλίχθηκαν σε συλλογική τιμωρία του λαού της Γάζας, η διεθνής κοινότητα δεν πρεπει να σιωπά στα εγκλήματα πολέμου. Με τις τελευταίες εξελίξεις η ίδρυση ανεξάρτητου κράτους είναι αναπόφευκτη. Ως Τουρκία είμαστε έτοιμοι να αναλαβάουμε το καθήκον μας ως εγγυήτρια. Είμαστε δύο γειτονικές χώρες που μοιραζόμαστε την ίδια θάλασσα, την ίδια γεωγραφία, το ίδιο κλίμα και τον ίδιο πολιτισμό. Είναι φυσικό να υπάρχουν προβλήματα ανάμεσα σε δυο χώρες, πόσο μάλλον σε αδέλφια, το θέμα είναι να υπάρχει η βούληση για επίλυση. Θέλουμε να γίνει το Αιγαίο να είναι θάλασσα ειρήνης. Δεν υπάρχει κανενα προβλημα μεταξύ μας που να μην μπορεί να επιλυθεί αρκεί να κινηθούμε με καλή πίστη να δούμε τη μεγάλη εικόνα και να μην γίνουμε από αυτούς που περνούν τη θάλασσα αλλά πνίγονται στο ποτάμι. Εχει την ίδια αντίληψη και ο Μητσοτάκης. Ευχαριστώ για τη φιλοξενία ελπίζω, οι συνομιλίες να βγουν σε καλό για τους δυο λαούς μας.
Η απάντηση Μητσοτάκη για τα περί τουρκικής μειονότητας
«Ενα σχόλιο για τις μειονότητες. Στη Θράκη έχουμε μουσουλμανική μειονότητα. Η Θράκη αποτελεί ένα παράδειγμα αρμονικής συνύπαρξης χριστιανών και μουσουλμάνων. Ισες ευκαιρίες για τους μουσουλμάνους της Θράκης. Ο όρος μουσουλμανική καθορίζεται από τη Συνθήκη της Λοζάνης. Να το διασφαλίσουμε και να ενισχύσουμε το καλό κλίμα και να διαβεβαιώσω πως προς αυτή την κατεύθυνση θα εξακολουθεί να δουλεύει η ελληνική κυβέρνηση».
