Το καλοκαίρι του 2021, η Ανατολική Μάνη υπέστη μία από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές στη σύγχρονη ιστορία της. Περισσότερα από 100.000 στρέμματα γης έγιναν στάχτη, με την ελιά – τη ραχοκοκαλιά της τοπικής οικονομίας – να καταστρέφεται σχεδόν ολοσχερώς. Πέρα από τις αγροτικές καλλιέργειες, αγροικίες, κατοικίες και επιχειρήσεις υπέστησαν σοβαρές ζημιές, αφήνοντας εκατοντάδες οικογένειες σε οικονομική ασφυξία.
Τέσσερα χρόνια μετά, οι πληγές της πυρκαγιάς παραμένουν ορατές, τόσο στη γη όσο και στις ζωές των ανθρώπων. Οι αγρότες βρίσκονται αντιμέτωποι με καθυστερήσεις στις αποζημιώσεις, μειωμένη παραγωγή και την έλλειψη ουσιαστικής κρατικής στήριξης. Η εκπομπή «Όπου Υπάρχει Ελλάδα» επισκέφθηκε την περιοχή, καταγράφοντας την πραγματικότητα των πληγέντων.
Αγρότες χωρίς εισόδημα, χωράφια χωρίς αποκατάσταση
Παύλος Μιχαλακάκος, αγρότης: «Σας έχω φέρει εδώ για να δείτε το πραγματικό μέγεθος της καταστροφής. Είναι χαρακτηριστικό σημείο που φαίνεται ότι μεγάλο μέρος της παραγωγής δεν πρόκειται να αποκατασταθεί ποτέ. Όλα αυτά ήταν ελιές, τώρα είναι όλα φυτώρια.»
Η ανασύσταση των καλλιεργειών είναι μια μακρά και δαπανηρή διαδικασία. Τα ελαιόδεντρα χρειάζονται τουλάχιστον επτά χρόνια για να επανέλθουν σε φυσιολογική παραγωγή, ενώ το κόστος αποκατάστασης είναι δυσβάστακτο για τους αγρότες.
Αλέξανδρος Πολυχρονάκης, αγρότης: «Το 2021 μου κάηκε ένα μεγάλο ποσοστό των ελιών που έχω, 600 δέντρα περίπου, από τα 2.500. Όλο αυτό κόστισε περίπου γύρω στα 12.000€, και η αποζημίωση που έχω πάρει έως τώρα είναι 14.000€. Είναι το 50% της αποζημίωσης.»
Ακόμη και όσοι έλαβαν αποζημιώσεις, δεν έχουν λάβει το πλήρες ποσό. Το υπόλοιπο παραμένει σε εκκρεμότητα, αφήνοντας τους αγρότες αβοήθητους μπροστά στις οικονομικές τους υποχρεώσεις.
Σαράντος Οικονομάκος, αγρότης: «Έχω οικογένεια, τρία παιδάκια. Η φωτιά με βρήκε με δάνεια γιατί είμαι νέος αγρότης. Είχα πάρει τρακτέρ, παρελκόμενα, μάζευα γύρω στους 7-8 τόνους λάδι και Καλαμών. Αυτή τη στιγμή έχω πέσει στα 1.500 κιλά.»
Η γεωργική παραγωγή έχει υποστεί τεράστιο πλήγμα. Πολλοί αγρότες, μη μπορώντας να αντεπεξέλθουν, εγκαταλείπουν τις καλλιέργειές τους, οδηγώντας την τοπική οικονομία σε μαρασμό.
Αποζημιώσεις με το σταγονόμετρο – Δικαστικές μάχες για ευθύνες
Η διαδικασία αποζημιώσεων προχωρά με αργούς ρυθμούς, αφήνοντας τους πληγέντες σε παρατεταμένη αναμονή. Οι έλεγχοι των ζημιών και οι τελικές εγκρίσεις χαρακτηρίζονται από καθυστερήσεις και γραφειοκρατικά εμπόδια.
Ιωάννης Δριβάκος, αγρότης: «Θα γίνουνε οι αιτήσεις στο δήμο και τον Ιούνιο του 2025 θα έρθουν οι γεωπόνοι να περάσουν να τα δούνε.»
Πολλοί ιδιοκτήτες γης βρίσκονται σε αδιέξοδο, καθώς όσοι είχαν νοικιάσει τα κτήματά τους σε άλλους παραγωγούς αποκλείστηκαν από τις αποζημιώσεις.
Παύλος Μιχαλακάκος, αγρότης: «Δεν ξέρω πώς μπορεί να γίνει κάτι να επιταχυνθούν οι διαδικασίες από το κράτος, έτσι ώστε να δοθούν οι αποζημιώσεις και με κάποιον τρόπο, όσο το δυνατόν περισσότερο, να επανέλθουν τα χωράφια σε μια παραγωγική κατάσταση.»
Αρετή Τσαμαρδού, πρώην πρόεδρος κοινότητας Πλατάνου: «Εμείς δεν πάθαμε πάρα πολύ μεγάλη ζημιά γιατί ήτανε καλλιεργήσιμο το κτήμα. Το είχαμε φτιάξει πάρα πολύ καλά, όμως καήκαμε από άλλο κτήμα το οποίο δεν είχε καλλιεργηθεί. Όμως φτιάξαμε τα αγροτεμάχια όλα σωστά, μας ενημέρωσαν για έλεγχο, ήρθανε, είδαν ότι τα αγροτεμάχια είναι εντάξει – δηλαδή εκρίζωση που κάναμε, κορμοτομή και κλαδέματα – τα υπέγραψε ο σύζυγος και μας είπαν ότι θα πάρετε τα χρήματα. Βέβαια, ήταν πάρα πολλά και ακόμα περιμένουμε χρήματα. Είναι οικογένειες οι οποίες περιμένουν από αυτά να ζήσουν. Ο άλλος σπουδάζει παιδιά, είναι δύσκολα. Θα πρέπει αυτά που έχουν υποσχεθεί να τα δώσουνε.»
Ηλίας Μπαχομιχάλης, αγρότης ειδικού καθεστώτος : «Εγώ είμαι αγρότης ειδικού καθεστώτος. Είμαι καλλιεργητής, παραγωγός χρόνια. Έχω κληρονομήσει από τον πατέρα μου μία αρκετά καλή περιουσία και την οποία βέβαια την προσπαθώ να τη διατηρήσω και να την μεταβιβάσω στο γιο μου. Η ζημιά που έπαθα ήταν περίπου το 80%, πάνω από 750 ρίζες. Και εγώ είμαι από τους πιο μικρούς, έτσι, γιατί άλλοι έχουν χάσει και 2.500 δέντρα κ.λπ. Κάηκε το 80% της περιουσίας μου. Δηλαδή, εγώ εισόδημα ένα 30% του εισοδήματος που έπαιρνα το πήρα μετά από 5 χρόνια. Τώρα κλείνουμε πενταετία. Και παρεμπιπτόντως, είναι και η μέρα που ήρθατε σήμερα, είναι και τυχερή σας μέρα, γιατί ήταν και το δικαστήριο για την πυρκαγιά, που είναι για το ποινικό για τον ΔΕΔΔΗΕ. Γιατί η πυρκαγιά προκλήθηκε από τον γνωστό άγνωστο που συμβαίνει τις περισσότερες φορές σε εμάς. Υπάρχουν οι μαρτυρίες, υπάρχει το πόρισμα. Εμείς θα μείνουμε ανυποχώρητοι. Θα φτάσουμε μέχρι το τέλος. Μέχρι να πληρώσουν και να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι.»
Χρειάζεται οργανωμένο σχέδιο αποκατάστασης
Τέσσερα χρόνια μετά, οι αγρότες δεν ζητούν απλώς αποζημιώσεις, αλλά ένα ολοκληρωμένο σχέδιο στήριξης από την Πολιτεία.
Αλέξανδρος Πολυχρονάκης, αγρότης:
«Χρειάζεται συντεταγμένο εθνικό σχέδιο για να σωθεί η αγροτική παραγωγή.»
Η Μάνη, ένας τόπος ιστορικά συνδεδεμένος με την ελαιοκαλλιέργεια, κινδυνεύει να χάσει τη γεωργική της ταυτότητα. Οι αγρότες συνεχίζουν να αγωνίζονται, αλλά η κρατική αδιαφορία τους αναγκάζει να παλεύουν μόνοι τους.
Δείτε το βίντεο:
