Το πρόβλημα της στέγασης στην Καλαμάτα δεν είναι απλώς μια παράπλευρη συνέπεια της τουριστικής ανάπτυξης και της αστικής «προόδου». Είναι ένα ζήτημα που καταδεικνύει την αδυναμία του κράτους, της τοπικής αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας να προστατεύσουν το πιο θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα: την πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγη.
Η Καλαμάτα, μια πόλη που πασχίζει να ισορροπήσει μεταξύ της παράδοσης και του εκσυγχρονισμού, φαίνεται να έχει χάσει τον δρόμο της. Η τουριστική μεγέθυνση, η οποία προβάλλεται ως επιτυχία από τους τοπικούς φορείς, τείνει να μετατραπεί σε “κατάρα” για τους μόνιμους κατοίκους. Οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, όπως το Airbnb, έχουν απορροφήσει μεγάλο μέρος του διαθέσιμου οικιστικού αποθέματος, αφήνοντας δεκάδες οικογένειες, φοιτητές και εργαζόμενους σε αδιέξοδο.
Το κέρδος φαίνεται να είναι η μόνη προτεραιότητα. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων, παρασυρόμενοι από τις υψηλές αποδόσεις της βραχυχρόνιας μίσθωσης, έχουν εγκαταλείψει την παραδοσιακή αγορά ενοικίων, αδιαφορώντας για τις κοινωνικές συνέπειες. Και ποια είναι η απάντηση της τοπικής αυτοδιοίκησης σε αυτό; Σιωπή και αδράνεια. Καμία πρωτοβουλία, καμία πολιτική παρέμβαση, καμία μέριμνα για τη ρύθμιση της κατάστασης.
Η στεγαστική κρίση όμως δεν είναι μόνο οικονομικό ζήτημα. Είναι βαθύτατα κοινωνικό. Η αδυναμία εξεύρεσης προσιτής στέγης απειλεί τον κοινωνικό ιστό της Καλαμάτας. Οι νέοι αναγκάζονται να φύγουν, οι οικογένειες πιέζονται οικονομικά, και οι πιο ευάλωτοι βρίσκονται σε κατάσταση απόγνωσης. Η πόλη κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια «βιτρίνα» τουριστικής πολυτέλειας, απομακρυνόμενη από την ουσία που την έκανε κάποτε ζωντανή και ανθρώπινη.
Η κατάσταση δεν περιορίζεται μόνο στις επιπτώσεις του τουρισμού. Η Καλαμάτα έχει αποτύχει να αντιμετωπίσει τη ζήτηση που προκύπτει από την παρουσία φοιτητών, εργαζομένων και νέων οικογενειών. Η έλλειψη δημόσιας πολιτικής για τη στέγαση και η πλήρης εξάρτηση από την ιδιωτική πρωτοβουλία αποδεικνύουν την απουσία οράματος.
Η κοινωνική ανισότητα που δημιουργείται από την κατάσταση είναι εξοργιστική. Όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν τα υπέρογκα ενοίκια βρίσκονται στο περιθώριο. Είναι απαράδεκτο να αντιμετωπίζεται η στέγαση ως πολυτέλεια και όχι ως δικαίωμα.
Τι χρειάζεται για να αλλάξει αυτή η κατάσταση; Πολιτική βούληση, κοινωνική ευαισθησία και συλλογική δράση. Η ρύθμιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης, η κατασκευή προσιτών κατοικιών, η ενίσχυση των κοινωνικών δομών και η εφαρμογή ελεγκτικών μηχανισμών στην αγορά ακινήτων είναι μερικά από τα πρώτα βήματα που πρέπει να γίνουν.
Το πρόβλημα της στέγασης στην Καλαμάτα είναι πλέον ορατό, με τάσεις παραπέρα όξυνσης. Αν η πόλη συνεχίσει να παραδίδεται στην αλόγιστη εμπορευματοποίηση και την έλλειψη πολιτικής βούλησης, το μέλλον της θα είναι ζοφερό. Χρειάζεται συλλογική δράση και συνειδητοποίηση ότι η στέγη είναι δικαίωμα, όχι προνόμιο. Η Καλαμάτα έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης, όπου η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η κοινωνική ισότητα θα βρίσκονται στο επίκεντρο. Όμως αυτό απαιτεί πολιτικές επιλογές που προτάσσουν το κοινό καλό έναντι του άμεσου κέρδους. Είναι στο χέρι όλων μας, πολιτών και θεσμών, να απαιτήσουμε μια πόλη που να ανήκει σε αυτούς που ζουν, εργάζονται και ονειρεύονται σε αυτήν. Διότι, τελικά, το μέλλον της Καλαμάτας εξαρτάται από το αν θα επιλέξουμε να την προστατεύσουμε ή να την παραδώσουμε σε ένα αδιέξοδο χωρίς επιστροφή.
Παναγιώτης Αθανασόπουλος
εκπαιδευτικός, μέλος του Συντονιστικού της Νέας Αριστεράς Μεσσηνίας
