Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) , σύμφωνα με το αποκλειστικό ρεπορτάζ του in.gr κατέθεσε ολοκληρωμένες και καλά τεκμηριωμένες προτάσεις για τη μεταρρύθμιση του τομέα ύδρευσης και αποχέτευσης και παράλληλα επισημαίνει την ανάγκη για μια «ολιστική» προσέγγιση του κρίσιμου αυτού Εθνικού ζητήματος.
Η πρόταση στοχεύει στην ψηφιακή πολυεπίπεδη διακυβέρνηση της δημόσιας πολιτικής διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού και τη διατήρηση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), χωρίς υποχρεωτική συγχώνευση αλλά με δυνατότητα εθελοντικής συνένωσης.
Κρίσιμο στοιχείο της πρότασης αποτελεί η ενίσχυση των μικρών ΔΕΥΑ και των δημοτικών υπηρεσιών μέσω διαδημοτικής συνεργασίας. Όπως αναφέρει η πρόταση, η επιτυχία της μεταρρύθμισης εξαρτάται από ένα τριετές πρόγραμμα εφαρμογής, που περιλαμβάνει φάσεις προετοιμασίας και εφαρμογής, με έμφαση στην αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης και στην κάλυψη αναγκών σε πόρους, προσωπικό και τεχνολογία.
Η πρόταση υπογραμμίζει τη σημασία της χρηματοδότησης από πόρους των παρόχων και ευρωπαϊκά προγράμματα, ενώ γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην ανάγκη ενίσχυσης των νησιωτικών και ορεινών δήμων, καθώς και της επίλυσης του ενεργειακού κόστους. Τέλος, επισημαίνεται η ανάγκη να εξεταστεί παράλληλα και η μεταρρύθμιση του τομέα άρδευσης, καθώς καταναλώνει το μεγαλύτερο ποσοστό υδάτινων πόρων.
Τι προτείνει η Αυτοδιοίκηση
Τα βασικά σημεία της πρότασης της ΚΕΔΕ, είναι:
- Η Μεταρρύθμιση του συστήματος των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που παρέχουν υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης πρέπει να έχει “ολιστικό” χαρακτήρα, δηλαδή να αφορά συνολικά τη δημόσια πολιτική ύδρευσης και αποχέτευσης των πόλεων και των οικισμών της χώρας, να οδηγεί στην Ψηφιακή Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση αυτής της δημόσιας πολιτικής και να την εντάσσει στην ευρύτερη δημόσια πολιτική διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού.
- Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της δημόσιας πολιτικής ύδρευσης και αποχέτευσης ασκούνται από το ενιαίο Εθνικό Σύστημα Ύδρευσης και Αποχέτευσης της χώρας, του οποίου οι δομές και οι λειτουργίες διαρθρώνονται σε εθνικό, περιφερειακό, νομαρχιακό και τοπικό επίπεδο.
- Διατηρούνται οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και οι δημοτικές υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης των Δήμων, διότι η άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών αποτελεί τοπική υπόθεση. Δεν επιβάλλεται με νόμο η υποχρεωτική συνένωσή τους, αλλά διατηρείται η δυνατότητα εθελοντικής συνένωσης ή/και διεύρυνσης της περιοχής αρμοδιότητας των ΔΕΥΑ.
- Προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις εγγενείς αδυναμίες των μικρών ΔΕΥΑ και των Δήμων που έχουν δημοτική υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης, διασφαλίζουμε τη διαδημοτική συνεργασία σε νομαρχιακό επίπεδο με διαδημοτική Κοινή Υπηρεσία και σε περιφερειακό επίπεδο με Διαδημοτική Επιτροπή Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔιαδΕΥΑ).
- Το κλειδί για την επιτυχία της Μεταρρύθμισης είναι ένα τριετές Πρόγραμμα Εφαρμογής της Μεταρρύθμισης που αποτελείται από δύο Φάσεις, την Φάση Προπαρασκευής και τη Φάση Εφαρμογής. Το εν λόγω Πρόγραμμα θα αποτελεί αυτοτελές Κεφάλαιο του Σχεδίου Νόμου της Μεταρρύθμισης. Η Φάση Προπαρασκευής προηγείται της εφαρμογής των νομοθετικών ρυθμίσεων, ώστε οι ρυθμίσεις αυτές να μην βασίζονται σε “υποθέσεις εργασίας”, αλλά να διασφαλίζουν την αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων και την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων.
Πρόταση για τη Διαδημοτική Επιτροπή Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔιαδΕΥΑ)
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, προτείνεται από την ΚΕΔΕ η δημιουργία της Διαδημοτικής Επιτροπής Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔιαδΕΥΑ) σε περιφερειακό επίπεδο ή σε επίπεδο υδατικού διαμερίσματος. Η ΔιαδΕΥΑ θα λειτουργεί ως συλλογικό όργανο των ΔΕΥΑ και των Δήμων της περιφέρειας, έχοντας τις εξής αρμοδιότητες:
- Συμμετέχει α) στη διαμόρφωση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ), προσφέροντας χρήσιμα στοιχεία και διατυπώνοντας απόψεις, β) στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής του ΣΔΛΑΠ και του Προγράμματος Μέτρων και γ) στο Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων.
- Συνεργάζεται με τη Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τις Υπηρεσίες Περιβαλλοντικής Υγιεινής των Περιφερειακών Ενοτήτων, παρέχοντάς τους τις απαραίτητες πληροφορίες.
- Σε περίπτωση ίδρυσης Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Περιφέρειας (όπως ο ΟΔΥ Θεσσαλίας), η ΔιαδΕΥΑ θα συμμετέχει στην εκπόνηση και παρακολούθηση των Στρατηγικών Σχεδίων, του ΣΔΛΑΠ, του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) και στο Πρόγραμμα Παρακολούθησης της κατάστασης των υδάτων.
- Συνεργάζεται με την αντίστοιχη Περιφέρεια για τον προγραμματισμό και τη χρηματοδότηση έργων ύδρευσης και αποχέτευσης, καθώς και για την ενημέρωση σχετικά με την κατασκευή και συντήρηση των υδάτινων υποδομών.
- Συντάσσει το Περιφερειακό Σχέδιο που ενσωματώνει τα πενταετή Γενικά Σχέδια Υπηρεσιών Ύδατος (ΓΣΥΥ) των μελών της.
- Συντονίζει τις κοινές προτάσεις των μελών της προς τους αρμόδιους φορείς για ζητήματα οργάνωσης, λειτουργίας και ανάπτυξης και προωθεί θέματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως η δημιουργία Εργαστηρίου χημικού και μικροβιακού ελέγχου του πόσιμου νερού.
Όσον αφορά τη Χρηματοδότηση της Μεταρρύθμισης, σύμφωνα με πληροφορίες του in, προτείνεται:
- οι ίδιοι πόροι των παρόχων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης για την κάλυψη των δαπανών του νέου προσωπικού (δεδομένου ότι αφορούν ανταποδοτικές υπηρεσίες),
- Ειδικό Πρόγραμμα για τις Κοινές Υπηρεσίες που θα χρηματοδοτηθεί απότο Πρόγραμμα «Τεχνική Βοήθεια & Υποστήριξη Δικαιούχων» 2021–2027 και από την Τεχνική Βοήθεια του Προγράμματος «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» 2021–2027 ) και συμπληρωματικά από εθνικούς πόρους,
- Τα Περιφερειακά Προγράμματα και το Πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός»,
- Η χρηματοδότηση των ΔΕΥΑ (για την κάλυψη κυρίως του πρόσθετου ενεργειακού κόστους εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης), σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Για τη Διακυβέρνηση της Μεταρρύθμισης, δηλαδή τον σχεδιασμό και τη διοίκηση της εφαρμογής της, περιλαμβανομένων των ongoing βελτιώσεών της και της εκπόνησης και εφαρμογής του τριετούς Προγράμματος Εφαρμογής της Μεταρρύθμισης, προτείνεται να υπογραφεί Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ της Προεδρίας της Κυβέρνησης, του ΥΠΕΝ, του ΥΠΕΣ, του ΥΠΕΘΟ και του ΥΠΥΓ, της ΡΑΑΕΥ, της ΚΕΔΕ και της ΕΔΕΥΑ. Η Επιτροπή Παρακολούθησης της Προγραμματικής Σύμβασης λειτουργεί ως Επιτροπή Καθοδήγησης (SteeringCommittee) της Μεταρρύθμισης και όσον αφορά τα θέματα κυβερνητικής πολιτικής, τα πέντε μέλη της που είναι μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, λειτουργούν ως Κυβερνητική Επιτροπή του άρθρου 8 του Ν.4622/2019.
Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ)
Οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), όπως αναφέρεται σύμφωνα με τις πηγές του in στην εμπεριστατωμένη πρόταση της ΚΕΔΕ, λειτουργούν σύμφωνα με το Ν.1069/1980 (Α΄191), όπως ισχύει. Προτείνεται η συγκρότηση στο επίπεδο της Περιφερειακής Ενότητας (Νομού) διαδημοτικής Κοινής Υπηρεσίας, στη μεγαλύτερη ΔΕΥΑ της Περιφερειακής Ενότητας (ΠΕ) με σκοπό στην υποστήριξη των μικρών ΔΕΥΑ και των Δήμων που έχουν υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης. Σε μεγάλες σε έκταση Περιφερειακές Ενότητες μπορεί να συγκροτηθεί Κοινή Υπηρεσία και στη δεύτερη μεγαλύτερη ΔΕΥΑ της Περιφερειακής Ενότητας.
Οι λοιπές ΔΕΥΑ και οι Δήμοι της ΠΕ υπογράφουν με την Κοινή Υπηρεσία Σύμβαση Διαδημοτικής Συνεργασίας. Στην περίπτωση που σε μια Περιφερειακή Ενότητα δεν υπάρχει 12 ΔΕΥΑ, η Κοινή Υπηρεσία συγκροτείται στον Δήμο της πρωτεύουσας της Περιφερειακής Ενότητας. Η χωροθέτηση των Κοινών Υπηρεσιών και η στελεχιακή δυναμικότητά τους θα προσδιοριστεί στην Φάση Α΄– Προπαρασκευής του νομοθετούμενου τριετούς Προγράμματος Εφαρμογής.
Για να πετύχει οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική προσπάθεια, η ΚΕΔΕ θεωρεί ότι αποτελεί κυρίαρχης σημασίας η άμεση στελέχωση των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης, η μέριμνα για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους, η ψηφιακή αποτύπωση των υποδομών, η βελτίωση της εισπραξιμότητας και οι μείωση του ΦΠΑ σε όλες τις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης μεταξύ άλλων.
