Επιτέλους δικαίωση, έστω και μετά από εννιά ολόκληρα χρόνια, αν και οι πληγές που άνοιξαν δεν μπορούν να επουλωθούν, για οικογένεια από την περιοχή της Ράχης, που στην πλημμύρα του 2016 κινδύνευσε να χάσει τα πάντα και μέχρι σήμερα δεν έφταιγε κανείς γι’ αυτό… Το Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Καλαμάτας καταδίκασε το Δήμο Καλαμάτας, την Περιφέρεια Πελοποννήσου και το Ελληνικό Δημόσιο ως υπαίτιους για ό,τι συνέβη στην οικογένεια, την οποία πρέπει να αποζημιώσουν. Πρόκειται για τον Θανάση Μπούζα και την Βάσω Σδούκου, η οποία τότε ήταν στον όγδοο μήνα της κύησης και κινδύνευσε, λόγω του σοκ που υπέστη, να γεννήσει πρόωρα, ενώ το σπίτι τους, στην περιοχή της Ράχης, υπέστη σοβαρές ζημιές και καταστράφηκε όλο το νοικοκυριό. Επιπλέον, για πολύ καιρό βρίσκονταν σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση και έζησαν για χρόνια με το νεογέννητο παιδί τους σε άλλο σπίτι από αυτό που είχαν ετοιμάσει, με διάφορα προβλήματα…
Την υπόθεση χειρίστηκε η δικηγόρος Αναστασία Λιόκουρα και ο αριθμός της τόσο σημαντικής απόφασης είναι Α10/2025.
Το σπίτι του Θανάση Μπούζα και της Βάσως Σδούκου είναι στην 5η πάροδο της Αθηνών και πλημμύρισε από τα νερά της Λαγκάδας και του Ελαφογκρέμι. Τα ξημερώματα της 7ης Σεπτεμβρίου 2016 ξύπνησαν από την τρομακτική φασαρία που έκαναν τα αυτοκίνητα που παρασύρονταν από τα νερά και χτυπιόντουσαν μεταξύ τους. Τα νερά μπήκαν στην αυλή του σπιτιού, το οποίο είναι υπερυψωμένο από την επιφάνεια του εδάφους, μετά μπήκαν και στο σπίτι, αφού έσπασαν μια μπαλκονόπορτα, πλημμυρίζοντας και καταστρέφοντας τα πάντα, κυρίως όμως κυριεύοντας με φόβο και τρόμο το ζευγάρι, δεδομένου ότι η Βάσω ήταν στον όγδοο μήνα της εγκυμοσύνης της. Για να σωθούν ανέβηκαν στην ταράντα όπου και έμειναν για ώρες.
Προσέφυγαν στη δικαιοσύνη ζητώντας αποζημίωση για την απομείωση της αξίας του σπιτιού τους μετά τη μεγάλη ζημιά που υπέστη και αποζημίωση για την ηθική τους βλάβη.
Το δικαστήριο αποδέχτηκε τους ισχυρισμούς τους, ότι ο Δήμος Καλαμάτας, η Περιφέρεια Πελοποννήσου και το Ελληνικό Δημόσιο δεν έπραξαν αυτά που είχαν καθήκον να πράξουν για να προστατέψουν τους κατοίκους της περιοχής και τις περιουσίες τους, ιδιαίτερα μάλιστα όταν μεγάλη πλημμύρα στην ίδια περιοχή είχε προηγηθεί και λίγα χρόνια πριν, το 2013 χωρίς να φροντίσουν από τότε να καθαρίσουν τα ρέματα, να τα διαπλατύνουν, να υλοποιήσουν άλλα αναγκαία έργα αλλά και να προειδοποιήσουν τους κατοίκους για τη κακοκαιρία που ερχόταν.
Σημειώνεται μεταξύ άλλων στην δικαστική απόφαση: “…ο Δήμος Καλαμάτας και η Περιφέρεια Πελοποννήσου γνωρίζοντας το χαρακτηρισμό της ευρύτερης περιοχής της Καλαμάτας ως Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας και δεδομένου ότι πλημμυρικά φαινόμενα ευρείας έκτασης είχαν σημειωθεί στην ίδια περιοχή και στο παρελθόν (κατά το έτος 2013), μπορούσαν και όφειλαν να μεριμνήσουν και να ασκήσουν τις αρμοδιότητές τους, ώστε η αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής να βρίσκεται στο μέγιστο δυνατό επίπεδο, δ) εντούτοις, δεν προκύπτει ότι οι ανωτέρω, αρμόδιοι για την άσκηση δημόσιας εξουσίας Ο.Τ.Α. Α’ και Β’ βαθμού προέβησαν σε συγκεκριμένες ενέργειες κατασκευής και συντήρησης αντιπλημμυρικών έργων, ούτε σε συγκεκριμένες ενέργειες καθαρισμού και αστυνόμευσης των ως άνω ρεμάτων, ούτε άλλωστε προσκομίζουν κάποιο αποδεικτικό στοιχείο, από το οποίο να προκύπτει ότι είχε λάβει χώρα εκτέλεση αντιπλημμυρικών έργων ή καθαρισμός των ρεμάτων στην περιοχή, κατόπιν ενεργειών τους (λ.χ. σύναψη σχετικής σύμβασης με ιδιωτική εταιρεία, γραπτή εντολή στα όργανα καθαριότητας του Δήμου ή της Περιφέρειας να προβούν στον καθαρισμό των ρεμάτων κ.λπ.). Αντίθετα, ο μεν εναγόμενος Δήμος υπελάμβανε εσφαλμένα ότι δεν είχε σχετική αρμοδιότητα (βλ. την (…) έκθεση απόψεών του και το 73720/13.11.2020 έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του με θέμα «Καθαρισμός του ρέματος Λαγκάδα στην Καλαμάτα, στην οποία αναφέρει ότι η αρμοδιότητα για τον καθαρισμό του ρέματος αυτού και γενικά των ρεμάτων στην ευρύτερη περιοχή ανήκει στην Περιφέρεια Πελοποννήσου), η δε εναγόμενη Περιφέρεια με την (…) έκθεση απόψεων της, αναφέρει ότι στην περίοδο της επίμαχης πλημμύρας, η αρμοδιότητα καθαρισμού και αστυνόμευσης του εν λόγω ρέματος ως και η εκτέλεση και συντήρηση αντιπλημμυρικών έργων ανήκε εκείνη τη χρονική περίοδο στο Δήμο Καλαμάτας, συνομολογώντας εμμέσως πλην σαφώς ότι δεν είχε προβεί ούτε και αυτή σε κάποια ενέργεια αρμοδιότητάς της για την εκτέλεση αντιπλημμυρικών έργων και τον καθαρισμό των ρεμάτων, μεταξύ αυτών και της «Λαγκάδας», το οποίο σημειωτέον δεν είχε καθαρισθεί ούτε και μετά τέσσερα έτη από τα ένδικα πλημμυρικά φαινόμενα, όπως τούτο συνάγεται από το (…) έγγραφο του Τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της Π.Ε. Μεσσηνίας προς το Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών (…)”.
Επίσης το δικαστήριο σημειώνει ότι “…υφίσταται παράνομη παράλειψη των αρμόδιων οργάνων των εναγομένων (Δήμου Καλαμάτας και Περιφέρειας Πελοποννήσου), η οποία συνίσταται στη μη κατασκευή των αναγκαίων αντιπλημμυρικών έργων με τη διευθέτηση του ρέματος της Λαγκάδας και στην πλημμελή συντήρηση τυχόν υφιστάμενων έργων προκειμένου να εξασφαλιστεί η αύξηση της διατομής της κοίτης του ρέματος και η συνακόλουθη βελτίωση των υδρολογικών συνθηκών της περιοχής”.
Σε ό,τι αφορά το Ελληνικό Δημόσιο και ειδικότερα τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας το δικαστήριο σημειώνει: “…η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας είχε τεθεί σε καθεστώς αυξημένης ετοιμότητας από τις 5.9.2016 και, άρα, είχε προβλέψει την πιθανότητα εκδήλωσης έντονου καιρικού φαινομένου. Ωστόσο, πλην της ανάρτησης του δελτίου τύπου με τίτλο «ΕΚΤΑΚΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗΣ ΚΑΙΡΟΥ ΤΗΣ ΕΜΥ το οποίο ισχύει «από αύριο Τρίτη 06.09.2016 μέχρι και την Πέμπτη 08.09.2016» στην επίσημη ιστοσελίδα της Γ.Γ.Π.Π., ουδεμία άλλη ανακοίνωση ή έκτακτο δελτίο της Γ.Γ.Π.Π. προκύπτει ότι έλαβε χώρα με αποδέκτες το ευρύ κοινό κατά το ανωτέρω χρονικό διάστημα, παρά τη σχετική υποχρέωση του Κεντρικού Συντονιστικού Οργάνου της Πολιτικής Προστασίας (άρθρο 5 παρ. 4δ του ν. 3013/2002) και τη λειτουργία αυτού, καθώς και του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.) ή και τμήματος ή και ολόκληρης της Γ.Γ.Π.Π., κατά τη διάρκεια εξέλιξης επικίνδυνων καταστάσεων, επί 24ώρου βάσεως (άρθρα 5 παρ. 5 και 15 παρ. 5β,γ του ν. 3013/2002). Ομοίως, δεν προκύπτει τέτοια ανακοίνωση προς το ευρύ κοινό, ιδίως, τις βραδινές ώρες της 6ης.9.2016 και πρωινές ώρες της 7ηζ.9.2016, στην οποία να γίνεται ειδική μνεία για κίνδυνο πλημμύρας, λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων, και σύσταση για λήψη από τους πολίτες μέτρων αυτοπροστασίας, όπως, ιδίως, αποφυγή περιοχών και διαδρομών που είχαν πλημμυρίσει στο παρελθόν (σημ. ότι στην περιοχή, που βρίσκεται η κατοικία των εναγόντων είχε λάβει χώρα πλημμύρα και το Νοέμβριο του έτους 2013). Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 6 του π.δ/τος 151/2004, το Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας της Γ.Γ.Π.Π. λειτουργεί σε 24ωρη βάση και αποτελείται από ειδικευμένα στελέχη πολιτικής προστασίας και επιτελικά στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, της ΕΛ.ΑΣ., του Λιμενικού και του Πυροσβεστικού Σώματος, δηλαδή στελέχη με ειδική γνώση και εμπειρία. Με τα δεδομένα αυτά, η Γ.Γ.Π.Π. παρέλειψε να προβεί σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες (πρβλ. ΔΕφΑθ 4406/2022 σκ. 19). Ως εκ τούτων, οι ανωτέρω αναλυτικώς αναφερθείσες παραλείψεις της Γ.Γ.Π.Π., στέρησαν από τους ενάγοντες το δικαίωμα της πληροφόρησης περί του κινδύνου πλημμύρας, λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων, και, στη συνέχεια, περί της επικινδυνότητας της κατάστασης, οι οποίοι, σε αντίθετη περίπτωση θα είχαν το δικαίωμα επιλογής αφενός της εγκατάλειψης της οικίας τους ή της λήψης άλλων μέτρων αυτοπροστασίας τους αφετέρου της λήψγς προληπτικών μέτρων για την κατά το δυνατό μεγαλύτερη προστασία της οικίας τους και της εντός αυτής οικοσκευής”.
Το δικαστήριο καλεί τον Δήμο Καλαμάτας, την Περιφέρεια Πελοποννήσου και το Ελληνικό Δημόσιο να αποζημιώσουν για ηθική βλάβη τον Θανάση Μπούζα και τη Βάσω Σδούκου. Είναι μια ηθική δικαίωση, όμως το τραύμα δεν θα κλείσει, αντίθετα, κάθε φορά που βρέχει ο φόβος και ο πανικός επανέρχονται…
Στ.Μ.
