Δέκα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την τραγωδία της Marfin, κατά την οποία έχασαν τις ζωές τους τρεις άνθρωποι, στο υποκατάστημα της Σταδίου.
Πρόκειται για την Αγγελική Παπαθανασοπούλου, 32 ετών και έγκυος 4 μηνών, την Παρασκευή Ζούλια, 35 ετών, και τον Επαμεινώνδα Τσάκαλη, 36 ετών. Τo έγκλημα στη Marfin παραμένει μέχρι σήμερα ανεξιχνίαστο, καθώς παρά τις έρευνες των Αρχών, τις προσαγωγές και τις συλλήψεις, οι πραγματικοί δολοφόνοι ουδέποτε ταυτοποιήθηκαν.
Το χρονικό της Marfin
Η Ανοιξη του 2010 ήταν μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδος στην Ελλάδα. Στις 6 Μαΐου, η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, επρόκειτο να φέρει στη Βουλή το πρώτο Μνημόνιο, με συνέπεια την προηγουμένη, 5 Μαΐου, να κηρυχθεί γενική απεργία και να διοργανωθούν μαζικές διαδηλώσεις.
Τα συγκλονιστικά γεγονότα στη Marfin εκτυλίχθηκαν λίγο πριν τις 14:00 της 5ης Μαΐου του ’10, ενόσω η πορεία βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, με τα μπλοκ των διαδηλωτών να απλώνονται σταδιακά σε μια μεγάλη έκταση, από την Ομόνοια, τα Χαυτεία, το Σύνταγμα, τα Προπύλαια.
Την ώρα που ένα τμήμα της πορείας περνούσε μπροστά από τη Marfin, επί τον αριθμό 23 της Σταδίου, μια οργανωμένη ομάδα αγνώστων επιτέθηκε αρχικά σε ένα βιβλιοπωλείο -απέναντι- ενώ στη συνέχεια στράφηκε στην τράπεζα. Σύμφωνα με μαρτυρίες διαδηλωτών επρόκειτο για τρία άτομα που είχαν καλυμμένα τα πρόσωπά τους και ξεκίνησαν να σπάνε το τζάμι της πρόσοψης της Marfin. Δευτερόλεπτα αργότερα οι ίδιοι δράστες έριξαν εύφλεκτο υλικό από την τρύπα στο τζάμι καθώς και βόμβες μολότοφ.
«Να καείτε ρε»
Σύμφωνα με μαρτυρίες πολλοί διαδηλωτές θεωρούσαν ότι το υποκατάστημα της Marfin ήταν κλειστό εκείνη την ημέρα. Στη δικογραφία, ωστόσο, υπάρχουν αναφορές για προτροπές ατόμων προς τους δράστες, με ιαχές όπως «να καείτε ρε π…», ακόμα και ρίψεις πετρών προς την τράπεα. Αλλοι διαδηλωτές, όμως, προσπάθησαν να τους σταματήσουν. Ηταν όμως ήδη αργά καθώς οι φλόγες άρχισαν να τυλίγουν το κτίριο της Marfin.
Κατά την επίσημη αναφορά για την τραγωδία στη Marfin, λόγω των καπνών οι περισσότεροι υπάλληλοι στοιβάχτηκαν στον μικρό φωταγωγό που επικοινωνούσε μέσω πλέγματος με την ταράτσα. Ενας από τους εργαζόμενους κατάφερε να σπάσει το πλέγμα και τότε αρκετοί αναρριχήθηκαν από τον φωταγωγό στη στέγη και πήδηξαν σε διπλανό κτίριο.
Οι νεκροί
Οι πέντε από τους συνολικά οκτώ εργαζόμενους της Marfin κατάφεραν να διαφύγουν με αναπνευστικά προβλήματα. Για τους υπόλοιπους τρεις, ωστόσο, η μοίρα ήταν διαφορετική. Νεκροί ανασύρθηκαν η Αγγελική -έγκυος στον τέταρτο μήνα, η Παρασκευή και ο Επαμεινώνδας, που παρότι βγήκαν στα μικρά μπαλκόνια δεν μπόρεσαν να σωθούν και υπέκυψαν λόγω ασφυξίας.
Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, που εξετάστηκαν αργότερα στη δίκη, οι τρεις τους δεν κατάφεραν να προσεγγίσουν την ταράτσα καθώς ήταν κλειδωμένη.
Στο μεταξύ, οι πυροσβέστες που επιχειρούσαν στη Marfin έσβησαν τις μαινόμενες φλόγες και λίγα λεπτά αργότερα μπόρεσαν να μπουν στο κτίριο. Σύμφωνα με τον ιατροδικαστή Φίλιππο Κουτσάφτη «ο καπνός και τα τοξικά αέρια από την καύση των πλαστικών και χαρτικών τους σκότωσαν σχεδόν αμέσως. Απώλεσαν τις αισθήσεις τους και λίγο μετά πέθαναν».
Η ανώνυμη επιστολή και η σύλληψη
Λίγες ημέρες μετά την πρώτη επέτειο της Marfin, οι Αρχές προέβησαν σε δυο συλλήψεις, βάσει μιας ανώνυμης επιστολής που, όπως ανέφεραν, περιήλθε στην κατοχή τους. Η επιστολή κατονόμαζε τρία άτομα που είχαν εμπλοκή σε επεισόδια στην Κερατέα -κατά τις εντάσεις για τον ΧΥΤΑ στην περιοχή- και οι οποίοι, κατά τον συντάκτη, ήταν υπαίτιοι για το έγκλημα της Marfin.
Κατηγορίες τελικά ασκήθηκαν κατά του 34χρονου, τότε, Θ.Σ., ο οποίος παραδέχθηκε ότι μετείχε στην πορεία, αλλά αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι ενεπλάκη στον εμπρησμό της Marfin. Σε επιστολή του, τότε, ανέφερε:
«Θα επαναλάβω ξανά πως η αξιοπρέπεια μου ως άνθρωπος αλλά και ως άτομο που μιλάει για ελευθερία και αντιεξουσία δεν θα μου επέτρεπε να κάνω αυτό για το οποίο κατηγορούμαι».
Η δίκη της Marfin
Σε βάρος του Θ.Σ. ασκήθηκε δίωξη για τα εγκλήματα της «ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως τελεσθείσας σε ήρεμη ψυχική κατάσταση, κατά συναυτουργία και κατά συρροή τετελεσμένης και εν αποπείρα, της εκρήξεως εκ της οποίας επήλθε θάνατος και κίνδυνος για ανθρώπους και ξένα πράγματα, της κατασκευής και κατοχής εκρηκτικής βόμβας και της απρόκλητης φθοράς ξένης περιουσίας διά εκρήξεως από πρόσωπο που είχε καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου του».
Μετά από πολλές αναβολές, η δίκη ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2016 χωρίς κάποιος από τους αυτουργούς του εμπρησμού να έχει καταδικαστεί. Ο κατηγορούμενος, ο οποίος αυτοχαρακτηρίζεται αναρχικός, κρίθηκε ομόφωνα αθώος από το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών «ελλείψει ικανών ενδείξεων ενοχής».
Καταδίκη στελεχών της Marfin
Σε άλλη δίκη που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2013 κρίθηκαν ένοχοι ο διευθύνων σύμβουλος της Marfin, ο υπεύθυνος ασφαλείας του κτιρίου και η διευθύντρια του καταστήματος για φόνο εξ αμελείας τριών υπαλλήλων, τις σωματικές βλάβες άλλων 21 υπαλλήλων και για πολλαπλές παραλείψεις στα μέτρα πυρασφάλειας και στην εκπαίδευση του προσωπικού.
Συγκεκριμένα, στο πόρισμα που συνέταξε ο τεχνικός επιθεωρητής του Υπουργείου Εργασίας, αναφέρεται πως η έξοδος κινδύνου ήταν κλειδωμένη και πως για να ανοίξει ήταν απαραίτητη η χρήση τηλεχειριστήριου, το οποίο βρισκόταν στη κατοχή της διευθύντριας. Μία εργαζόμενη κατέθεσε πως είχε γίνει μία φορά επίδειξη χρήσης των πυροσβεστήρων, και μία άλλη πως είχαν διανεμηθεί στο προσωπικό ενημερωτικά φυλλάδια για θέματα πυροπροστασίας.
Δεν είχε γίνει ποτέ άσκηση εκκένωσης του κτιρίου
Όλοι οι εργαζόμενοι κατέθεσαν πως δεν είχε γίνει ποτέ άσκηση εκκένωσης του κτιρίου. Επίσης το υποκατάστημα δεν διέθετε το απαιτούμενο από το νόμο πιστοποιητικό πυρασφάλειας. Επιπλέον, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, όχι μόνο δεν είχε δοθεί εντολή στους υπαλλήλους να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους πριν τον εμπρησμό, όταν ήδη υπήρχαν φόβοι για σοβαρά επεισόδια στην πορεία που διέσχιζε τη Σταδίου, αλλά αντίθετα τους είχε δοθεί η οδηγία να εργαστούν κανονικά.
Τα τρία στελέχη της τράπεζας καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης, οι δύο πρώτοι 22 ετών (θα εκτίσουν 10 χρόνια με αναστολή) και η διευθύντρια του καταστήματος πέντε ετών και ενός μήνα.
Εκ των υστέρων έγινε γνωστό ότι οι υπάλληλοι βρίσκονταν στη τράπεζα εκείνη τη μέρα παρόλο που είχε κηρυχτεί γενική απεργία από φόβο μην απολυθούν. Επίσης έγιναν αγωγές θυμάτων και συγγενών τους κατά της τράπεζας. Ορίστηκε η καταβολή αποζημίωσης περίπου 1,1 εκατομμυρίου ευρώ στους συγγενείς ενός θύματος και 720.000 ευρώ στους υπαλλήλους που εγκλωβίστηκαν στο κτίριο.
